Animaloterapia polega na kontakcie ze zwierzętami, który ma na celu wsparcie leczenia i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością. Dotyczy to zarówno osób z deficytami w funkcjonowaniu psychoruchowym, jak i pacjentów z autyzmem, porażeniem kończyn, poważnymi chorobami psychicznymi czy opóźnionych w rozwoju intelektualnym. Zdarza się, że animaloterapię wykorzystuje się też w pracy z osobami, które nie są niepełnosprawne, ale wymagają pracy nad rozwojem kompetencji społecznym, pomocy w zakresie nauki odpowiedzialności i samodzielności. Czym tak naprawdę jest animaloterapia i jakie korzyści można dzięki niej uzyskać?
Historia terapii z udziałem zwierząt
W IX wieku w Belgii funkcjonował ośrodek, w którym próbowano leczyć niepełnosprawnych poprzez przebywanie w bliskości z naturą. Udokumentowane próby wykorzystania zwierząt w procesach terapeutycznych pochodzą z XVIII wieku, a w XIX wieku w niemieckim mieście Bethel powstał ośrodek leczący choroby psychiczne, w którym również wykorzystywano kontakt ze zwierzętami. Wiadomo, że już Hipokrates tysiące lat temu doceniał jazdę konną! Uważał, że pobudza funkcjonowanie organizmu. Zwierzęta już setki lat temu były ważnym elementem wierzeń i życia sakralnego. Wykorzystywano je nie tylko podczas pracy, ale również jako towarzyszy w chorobie. Terapeutyczne oddziaływania z wykorzystaniem zwierząt nie są współczesnym wytworem.
Od dawna prowadzone są liczne badania naukowe, których przedmiotem są kontakty ludzi ze zwierzętami. Już samo przebywanie w ich towarzystwie może mieć zbawienny wpływ na ogólne samopoczucie i poziom odczuwanego niepokoju, a także wsparcie rozwoju funkcjonowania poznawczego i fizjologicznego.
Hipoterapia – relacja człowieka z końmi
Od wielu lat szczególną popularnością cieszy się hipoterapia. Jej główną zaletą jest pozytywny wpływ na motorykę i często stosuje się ją podczas pracy z zaburzeniami w zakresie funkcjonowania układu ruchu. Chód konia i jego rytmiczność wymusza rozluźnianie się poszczególnych partii mięśniowych co jest bardzo korzystne i chętnie wykorzystywane np. w terapii jednostek chorobowych ściśle związanych z różnymi przykurczami, np. w mózgowym porażeniu dziecięcym.
Bodźce sensoryczne oddziałujące na organizm człowieka podczas jazdy konnej angażują praktycznie wszystkie partie mięśni do działania. Intensywnie wpływają na odczuwanie skórne, a także stanowią ważny czynnik w pracy nad równowagą i stabilnością. Osoby regularnie biorące udział w hipoterapii są w stanie skutecznie pracować nad swoją postawą ciała. Dużą korzyścią jest także poprawa ukrwienia mięśni, która podnosi komfort życia niektórych pacjentów np. tych zmagających się ze stwardnieniem rozsianym.
Jakie czynniki są ważne dla skuteczności hipoterapii? Przede wszystkim, lekarz i doświadczony fizjoterapeuta, powinni zakwalifikować pacjenta do tego typu leczenia. Potrzebne jest zaangażowanie zarówno osoby poddawanej terapii, jak i instruktora prowadzącego zajęcia. Hipoterapeuta asekurując pacjenta z ziemi powinien dbać przede wszystkim o zachowanie bezpieczeństwa, a konie muszą być odpowiednio przeszkolone, chętne do pracy i spokojne.
Kynoterapia – pies terapeuta
Najpopularniejszym i najszerzej dostępnym rodzajem animaloterapii są zajęcia prowadzone w towarzystwie psów. Coraz częściej dogoterapię wprowadza się nawet do szkół i instytucji publicznych. Wiele osób ma przyjemne skojarzenia z psami i dużą otwartość na kontakt z nimi. Dlatego bardzo łatwe jest wejście pacjenta w pozytywną relację ze zwierzakiem. Szczególne znaczenie kynoterapia ma w pracy z pacjentami psychiatrycznymi i osobami z deficytami intelektualnymi. Do niektórych z nich zdecydowanie łatwiej można dotrzeć w towarzystwie psa, które pełni funkcję pośrednika między pacjentem, a terapeutą.
Jednak funkcjonowanie psychologiczne i intelektualne to nie wszystko! Dzięki zajęciom z kynoterapii można wspierać sensomotoryczną integrację odruchów pierwotnych, którą można stosować nawet w wieku niemowlęcym. Co ciekawe, istnieją przypadki, w których regularne interakcje z psem terapeutą mogą obniżać poziomu odczuwanych dolegliwości bólowych. Jakie jeszcze korzyści może przynieść kynoterapia? Wśród nich należy wyróżnić obniżenie ciśnienia, stymulację wydzielania oksytocyny, redukcję cholesterolu, a także aktywizację osób, które źle funkcjonują w społeczeństwie.
Animaloterapia – kto może z niej skorzystać?
Animaloterapia jest adresowana w szczególności do osób z porażeniem mózgowym, niedowładem kończyn, zanikiem mięśni, chorujących na stwardnienie rozsiane, zespół Downa. Mogą korzystać z niej także osoby autystyczne, niestabilne emocjonalnie, z deficytami uwagi, upośledzone umysłowo. Jednak zdecydowanie nie jest to zamknięty katalog! Niektóre rodzaje terapii ze zwierzętami odnoszą skuteczność również w kontekście wspierania funkcjonowania seniorów z demencją czy chorobą Alzheimera.
Zajęcia z animaloterapii są też dobrym wsparciem dzieci, które mają problemy z nauką lub z funkcjonowaniem wśród rówieśników. W połączeniu z zaangażowaniem w aktywizowanie pociechy, zadbaniem o jej wypoczynek – w szczególności o dobre warunki snu, np. poprzez zakup wygodnego materaca https://sleepinghouse.pl/135-materace-120×200, dietę i ruch, można znacznie poprawić jakość codziennego funkcjonowania malucha. Pozwala to na wyćwiczenie koncentracji, wzbogacenie zasobu słownictwa, kompensowanie braków rozwojowych czy pracę nad koordynacją wzrokowo-ruchową.
Dogoterapia czy hipoterapia to okazja do rozwinięcia empatii, co jest sporym wyzwaniem dla niektórych osób z niepełnosprawnością. Na zajęciach rozwijana jest potrzeba kontaktu z innymi, samoakceptacja, wrażliwość na doznania innych osób, a także poznawanie własnych reakcji, nazywanie i konstruktywne regulowanie różnych, doświadczanych stanów emocjonalnych.
Animaloterapia to obiecująca droga pracy terapeutycznej z osobami zmagającymi się z niepełnosprawnościami, chorobami somatycznymi, psychicznymi, a także zaburzeniami w prawidłowym rozwoju na innych płaszczyznach. Warto z niej korzystać, aby podnieść komfort życia pacjenta i zmaksymalizować efekty leczenia.
